ارتقای کیفیت سیاست‌گذاری در علم و فناوری با رویکرد اسلامی ایرانی: یک مطالعه کیفی

افزایش کیفیت سیاست‌گذاری برای پیشرفت علم و فناوری از اصلی‌ترین برنامه‌های کشورهای مختلف است که با توجه به زمینه خاص هر کشور، از کشوری نسبت به کشوری دیگر متفاوت خواهد بود. این موضوع مهم در ایران نیز به تبیین راهبردهای مؤثر بر سیاست‌گذاری علم و فناوری متناسب با شرایط و وضعیت ایران وابسته است. پژوهش حاضر مطالعه‌ای کیفی به روش آنالیز محتواست. مشارکت‌کنندگان در پژوهش را 23 نفر از خبرگان در زمینه پیشرفت و توسعه و همچنین علم و فناوری تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدفمند بود و برای جمع‌آوری داده‌های کیفی، مصاحبه عمیق غیر ساختارمند انجام شد. تحلیل یافته‌ها با استفاده از روش تحلیل کیفی و آنالیز محتوی به کمک نرم‌افزار MAXQDA انجام شد. در این پژوهش 39 زیر‌گروه و 6 درون مایه شامل رصد علم و فناوری در مقیاس جهانی، حاکمیت علمی، راهبری سازمان یافته رهبران تحقیقاتی و علمی، الگوسازی گفتمانی، تبیین نظام نیازها در تولید علم، نظام تأمین دانشمند به عنوان راهبردهای مدیریت حکیمانه و کیفیت سیاست‌گذاری پیشرفت در علم و فناوری ایران استخراج گردید. موفقیتسیاست‌گذاری همواره برپایه دو عنصر اساسی، یعنی مبانی ارزشی و بینشی از یک‌سو و از سوی دیگر شرایط و مقتضیات هر جامعه بنا شده‌ است. مطالعه حاضر بر‌اساس مبانی معرفتی اسلام، زمینه جامعه ایران و بهره‌مندی از تجارب مشارکت‌کنندگان، شش راهبرد کلیدی بالا را کشف و تبیین نمود تا با به‌کارگیری آنها توسط سیاست‌گذاران کلان کشور به‌طور عام و مدیران و سیاست‌گذاران بخش‌‌های علم و فناوری به‌طور خاص، کارآمدی و تأثیرگذاری بیشتر سیاست‌گذاری‌ها و درنتیجه بهبود وضعیت موجود نظام علم و فناوری را فراهم آوردند.